Acı Tütün-3

DİKİMİNDEN ÜRETİMİNE, ÜRETİMİNDEN SATIŞINA TÜTÜNÜN ÖYKÜSÜNÜ ANLATAN TEK PERDELİK BİR OYUNDUR                                               
5.SAHNE (TÜTÜN SATIŞI 2.GÜN)
Yer                  : Tüccar yazıhanesi
Kişiler            : 1. Adam (Konuşmaz)
                          2.Adam (Konuşmaz)
                          Sunucu
                          Yusuf Taş
 (“TÜCCAR YAZIHANESİ. 26 OCAK 1971 SALI (2. GÜN)” levhası asılır. Sabah. Yazıhanedeki iki adam dosyaları karıştırır, listeleri inceler. Konuşmaları duyulmaz. Sunucu sahnenin önüne gelir, yazıhane ve adamları göstererek anlatır.)
Sunucu           : Dün izlemiştiniz, tüccar fiyat kırdığından ve 2 balya ıskarta çıkardığından Yusuf Taş tütününü vermeyip koçanını geri alarak Tekel’in randıman ve fiyat açıklamasını takibe başlamıştı. Akşama doğru Tekel tarafından köyünden bazı isimler okunup da kendi adı okunmayınca Yusuf Tekel’den umudunu kesip doğruca tüccara koşmuş, tüccar bu ikinci gelişinde bir kez daha fiyat kırmak isteyince, Yusuf yalvar yakar 2 balyası ıskarta 14 lira üzerinden tütününü satmayı kabul etmişti.
Geceyi uykusuz geçiren Yusuf köyünde duramayıp sabah erkenden yine kente geldi. Geldiğinde de, bir gün önce köyüne döndükten sonra akşamın geç bir vaktinde Tekel’de adının okunduğunu, tütününün ıskarta olmaksızın başfiyat olduğunu öğrendi. Tüccar - Tekel fiyat farkı 2.500 lira kadar büyük bir paraydı ama ne çare koçanını tüccara kaptırdığından artık yapacak bir şey yoktu.
Bu arada Yusuf bazı tütün üreticilerinin tüccarın kanunsuz koçan topladığından bahisle kaymakamlığa başvurup şikâyetçi olduklarını öğrenince beklemeye başladı. Önceki yıllarda da bu konuda kaymakamlığa ve savcılığa başvurular olmuş, ancak her defasında, “Biz ticarete karışamayız!” yanıtını almışlardı.
(Yusuf umutsuz ve çaresiz beklerken Gördes Belediyesi İlan Radyosu yayına başlar: “Dikkat, Dikkat! Gördes Kaymakamlığından bildirilmiştir. Tüccarın tütün piyasası açılmadan ve piyasa açıldıktan sonra yasalara aykırı olarak koçan topladığı kaymakamlığımıza yapılan şikâyetlerden anlaşılmış olup bu şekilde koçan toplayan tüccarların koçanları üreticiye geri vermeleri, koçanını alamayan üreticilerin kaymakamlığımıza başvurmaları, yasa dışı davranış ve işlemde bulunan tüccarlar hakkında kovuşturma yapılacağı...” (Duyurunun sonu bile beklenmeden Gördes çarşısında bir alkış tufanı, havalara atılan şapkalar, “Yaşşa be kaymakam bey!” sesleri…)
Sunucu           : Kaymakam Mustafa Sokullu: 28 Ekim 1970’de 25 yaşında genç bir kaymakam olarak Gördes’e geldi. Makam odasının kapısını her daim açık tuttu. Kaymakamlık makamının cümle halka açık olduğunu ilân etti. Sokullu’dan önceki dönemde kaymakamın odasına aracıyla girip çıkanlar, siyasiyle huzura varanlar bu işe çok şaştılar. “İlk günleridir, bu da geçer. Kapı yüzümüze kapanır kapanmasına da dur bakalım ne zaman ve nasıl?..” dediler. Ama Sokullu’nun kapısı ve makamı köylünün, işçinin, fakir fukaranın yüzüne hiç mi hiç kapanmadı. Gittikçe daha da açıldı. 3 ay gibi kısa bir sürede halı dokuyan kadınları ve tütün üreticilerini örgütledi. Halı gündeliklerini iki katına çıkardı, birçok köyde üretici kooperatiflerinin kurulmasını gerçekleştirdi. Tütünle ilgili olarak, Türkiye Tütün Üreticileri Sendikası (TTÜS)’nin bir şubesinin Gördes’te açılmasını sağladı. Ancak halk yararına olan bu çalışmalarından ötürü yerel politikacıların, egemen güçlerin düşmanlığını kazandı. Başta Belediye Başkanı olmak üzere yerel politikacıların, halı ve tütün tüccarlarının şikâyeti üzerine 3 müfettişlik soruşturması geçirdi; hepsinden yüzünün akıyla çıktı. Dönem 12 Mart dönemiydi. Önce askere alındı. Sonra Şabanözü kaymakamlığına atandı ve en sonunda da istifa etmek zorunda kaldı.
            Ben kaymakamı anlatırken izlediniz, tüccarımız, ikisi de nasıl paniklediler. İşte yazıhaneyi kapatıp koçanları kaymakamlığa teslim etmeye gidiyorlar. (Tüccarlar yazıhaneyi kapatıp çıkarlar.)    
            O yıl herkes koçanlarını geri aldı. Tabii Yusuf Taş da geri aldı ve tütününü başfiyat üzerinden ıskartasız Tekel’e verdi. Ve o yıl ilk kez dört tütün tüccarı hakkında Tütün Kanunu’na muhalefetten Gördes Sulh Ceza Mahkemesi’nde kamu davası açıldı. Ve o yıl tüccar satın aldığı tütünleri bedelini ödemeden ilçe dışına çıkaramadı. Daha önceki yıllarda tüccar tütün parasını faize yatırıyor, üreticinin parasını 2-3 aya varan gecikmeyle ödüyordu. Tütünde ıskarta önceki yıllardaki gibi pervasızca yapılamadı.
Değerli seyircilerimiz Tütün oyunumuz burada bitiyor. Az sonra perde kapanacak. Ancak perde kapanmadan ben size Taş ailesi hakkında gerekli bilgileri vereyim. (Çıkar.)   
(Perde hafiften kapanmaya başlarken Yusuf Taş aceleyle, koşarak sahneye girer.)          
            Yusuf Taş      : Durun! Perde kapanmasın! Benim de söyleyeceklerim var!!!


                Günümüzde Mustafa Sokullu (2022)


                   Kaymakam Mustafa Sokullu (1971)