Yeşilay Haftası

Bağımlılık, toplumun her kesimini etkileyen önemli bir sorundur. Alkol, sigara, uyuşturucu gibi maddelerin yanı sıra teknoloji, kumar, alışveriş gibi farklı bağımlılık türleri de günümüzde insanları olumsuz etkileyebilmektedir. İşte tam da bu noktada, yeşilayın önemi ortaya çıkmaktadır. Her yıl 1-7 Mart tarihleri arasında kutlanan Yeşilay Haftası, bağımlılıkla mücadelede farkındalık oluşturmayı ve toplumu bilinçlendirmeyi amaçlayan önemli bir etkinliktir.
Yeşilay, Türkiye'de bağımlılıkla mücadele alanında en köklü ve etkili kuruluşlardan biridir. 19. yüzyılın sonlarında, Osmanlı İmparatorluğu'nda alkolizmle mücadele amacıyla kurulan "Hilal-i Ahmer Cemiyeti", günümüzdeki Yeşilay'ın da temelini oluşturan yapıdır. Daha sonra Cumhuriyet döneminde adı "Türkiye Hilali Ahmer Cemiyeti" olarak değiştirilmiş, 1920'de ise "Yeşilay Cemiyeti" adını almıştır. Yeşilay, bağımlılıkla mücadelede ve toplumu bilinçlendirme faaliyetlerinde 100 yılı aşkın bir süredir etkin bir rol oynamaktadır.
 Bu hafta, Yeşilay'ın 100 yılı aşkın süredir sürdürdüğü önemli mücadeleyi hatırlamak ve bu mücadeleye destek olmak adına bir fırsattır. Unutmayalım ki, sağlıklı bir toplum ancak bağımlılıklardan arındırılmış bir toplum olabilir. Gelin biz de bu hafta vesilesi ile bağımlılık türlerine ve bunlarla nasıl baş edebileceğimize dair olan bilgilerimizi tazeleyelim.
Yazımın ilk paragrafında da belirttiğim üzere çok çeşitli bağımlılık türleri mevcut peki bu bağımlılık türleri hangi yaş gruplarını nasıl etkiliyor ve bu bağımlılıklardan arınmak için neler yapılabilir nelere dikkat edebiliriz?
        Öncelikle, gençler ve ergenler bağımlılık konusunda daha savunmasızdır. Arkadaş baskısı, merak, stres gibi etkenler gençleri alkol ve uyuşturucu gibi zararlı maddelere yönlendirebilir. Ayrıca, teknoloji bağımlılığı da gençleri etkileyen önemli bir sorundur. Sürekli olarak telefon, bilgisayar veya oyun bağımlılığı, gençlerin sosyal ilişkilerini, okul performanslarını ve genel yaşam kalitelerini olumsuz etkileyebilir. Gençlerin bu tür bağımlılıklardan korunması için ailelerin sağlam bir iletişim kurması, ebeveynlerin gençlerin internet kullanımını denetlemesi ve alternatif etkinlikler sunması önemlidir.
       Yetişkinlerde ise alkol, sigara, kumar gibi bağımlılıklar sıkça görülür. Özellikle iş stresi, ilişki sorunları, maddi sıkıntılar gibi etkenler yetişkinleri bu tür bağımlılıklara yönlendirebilir. Bu tür bağımlılıklardan kurtulmak için profesyonel destek almak önemlidir. Psikologlar, terapistler veya bağımlılık merkezlerinden yardım alarak bağımlılıkla mücadele edebilirsiniz. Ayrıca, bağımlılığı tetikleyen ortamlardan uzak durmak, sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinmek ve destekleyici bir sosyal çevre oluşturmak da bağımlılıktan kurtulmada önemli adımlardır.
Yaşlılarda ise özellikle ilaç bağımlılığı önemli bir sorundur. Kronik hastalıkların tedavisi için kullanılan ilaçların yan etkileri nedeniyle yaşlılar ilaçlara bağımlı hale gelebilirler. Bu durumda, düzenli doktor kontrolü ve ilaç kullanımının denetlenmesi önemlidir. Ayrıca, yaşlıların sosyal etkinliklere katılması, fiziksel aktiviteler yapması ve sosyal destek alması da bağımlılık riskini azaltabilir.
Bağımlılıklardan kurtulmak için kişisel manevi alanı güçlendirmek, yoga, ibadet veya kişiyi rahatlatıcı etkinliklere, hobilere yönelmek gibi yöntemlerin bilimsel temellere dayalı etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Kişisel maneviyat, insanların yaşamlarında anlam ve amaç bulmalarına yardımcı olurken, stresle başa çıkmalarını ve olumsuz duyguları yönetmelerini sağlar. Bu da bağımlılığın altında yatan temel sorunlardan biri olan duygusal boşluğu doldurarak bağımlılıkla mücadelede önemli bir destek sağlar.
Yoga, ibadet ve hobiler de bağımlılıkla mücadelede etkili birer araç olarak kabul edilmektedir. Yoga, bedeni ve zihni dengelemeye yardımcı olan bir egzersiz ve meditasyon sistemidir. Yapılan araştırmalar, düzenli yoga pratiğinin stresi azalttığını, zihinsel odaklanmayı artırdığını ve duygusal dengenin sağlanmasına yardımcı olduğunu göstermektedir. Aynı şekilde inancımız doğrultusunda gerçeklerştirebileceğimiz ibadetler de manevi açıdan güçlenmeyi sağlayan önemli faaliyetlerdir. Dini inançlar, insanlara umut, güven ve huzur verirken, ibadetler de kişilerin kendilerini daha iyi hissetmelerine ve yaşamlarında anlam bulmalarına yardımcı olur. Bu da bağımlılıkla mücadelede kişinin içsel gücünü artırarak dayanıklılığını ve direncini artırabilir.
Rahatlatıcı etkinlikler ise stresi azaltmak ve gevşemeyi sağlamak için etkili olabilir. Bağımlılıklardan kurtulma aşamasında bağımlı olunan maddenin yerine yeni bir hobi koymak zihni meşgul tutup kişiye keyif vereceğinden maddeye duyulan psişik ihtiyacın azalmasına yardımcı olur ve maddeyi bırakma süreci kişi için daha kolay bir hal alır. Bu sebeple kişinin ilgi alanına göre yürüyüş yapmak, doğada zaman geçirmek, kitap okumak, müzik dinlemek, puzzle yapmak, sudoku-zeka oyunları oynamak gibi aktiviteler bağımlılıkla mücadelede stresini ve negatif duygularını azaltılmasına yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, bağımlılık türleri her yaş grubunu etkileyebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ancak, bilinçli bir şekilde bu sorunlarla başa çıkılabilir. Sizlerin de baş etmekte zorlandığı bağımlılıkları varsa yukarıda saydığımız yöntemleri deneyebilir sağlıksız ve zaralı bu alışkanlıklarınızın yerine, sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinebilirsiniz. Ancak, herkesin farklı olduğunu ve kişisel olarak en etkili yöntemi bulmak için deneme yanılma sürecinin önemli olduğunu unutmamak gerekir. Bunun yanında düzenli sağlık kontrolleri, destekleyici bir sosyal çevre ve profesyonel destek bu konuda önemli adımlardır.
Unutmayalım ki, bağımlıkla mücadelede kişisel rollerimiz olsa da bağımlılıklar beynimizin bir bölümünü etkiler ve değiştirir. Bu sebeple bazen bazı alışkanlıklarımızı değiştirmediğimizde suçu irademize atsak da bu hatalı bir yaklaşımdır. Bizler irademizi yukarıda da bahsettiğimiz çeşitli yöntemlerle destekleyip bağımlılıktan kurtulma aşamasında üstümüze düşen rolü üstlenirken, sigara-alkol-yasaklı maddeler gibi madde bağımlılığı söz konusu olduğunda beynimizdeki bu patolojik değişimler neticesinde sağlık profesyonllerinin desteğine ihtiyaç duyarız. Ülkemizde bu konuda birçok proje ve çalışa mevcut. Yeşilayın YEDAM(Yeşilay Danışmanlık Merkezi) hizmeti de bunlardan biri; YEDAM sanal kütüphane,YEDAM danışma hatıı (ALO 115), telefonlarınıza indirebileceğiniz BIRAKA-BİLİRSİN uygulması, aylık yayınlanan e-bültenler bu çalışmalardan bir kaçı. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek için yedam.org.tr ve yesilay.org.tr’yi ziyaret edebilirsiniz. Bağımlılık sürecinde tedavi aşamaları ise AMATEM (Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı Tedavi ve Araştırma Merkezi),  ÇEMATEM (Çocuk Ergen Madde Bağımlılığı Tedavi ve Araştırma Merkezi), ATM (Ayaktan Tedavi Merkezi) ve Psikiyatri Poliklinikleri aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Dilediğiniz zaman  Alo 191 Uyuşturucu ile Mücadele Danışma ve Destek Hattını arayarak size en yakın tedavi merkezleri hakkında bilgi alabilirsiniz.
Bu yazımda sizlere bağımlılıklar ve Yeşilay hakkında bir bakış açısı kazandırmayı hedefledim, umarım etkili olabilirim. Hepinize bağımlılıklardan uzak sağlıklı bir yaşam dilerim. Yeşilay haftamız kutlu olsun.