Genç Werther'in Acıları

J. W. V. Goethe, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2022, 126 syf.
Yazıma kitap hakkında birkaç ufak bilgi vererek başlamak isterim. Kitap Goethe tarafından 1774 yılında ve sadece iki haftada yazılmış bir mektup romanıdır. Bu kadar kısa sürede böyle nitelikli bir kitabın yazılabilmesi bana imkânsız gibi gelse de hemen hemen her yerde bulunan bu bilgiyi sizinle de paylaşmak istedim. Kitabın yazılmasından sonra Werther holiganları tarafından Almanya'da intihar olayları artmış ve bu yüzden kitap uzun bir süre yasaklanmıştır. Hatta o dönem Almanya’sında kitabın okuyucuları kitaptan öyle çok etkilenmişler ki, kitaptaki ana karakter olan” Werther gibi giyinme” modası başlatmışlardır. Almanya’nın pek çok kentinde gençler mavi ceket ve sarı pantolon giyerek bir nevi kendilerini Werther’e benzetmeye çalışmışlardır.
Kitapta imkânsız aşkını arkadaşına mektuplarla anlatan Werhter’in sarsıcı bunalım halini bulacaksınız. Sevdiği nişanlı bir kadındır ve toplum gelenekleri buna müsaade etmez. Karakterin yaşadığı duygu durumunu, çaresizliğini ve bunun ruhunda yarattığı derin acıyı etkileyici ve başarılı bir dille okuyucuya nakşetmiştir.
Goethe psikolojik bir konuyu ele alır bu kitapta. Werther akıl ile kalp arasında gidip gelir,  olduğu yerden uzaklaşır ve başka yere taşınır. Gittiği yerde Lotte ile tanışır. Bu tanışıklıktan sonra Werther için her şey değişir. Lotte, Albert ile nişanlıdır. Lotte’un nişanlı olması Werther için hiçbir anlam ifade etmez genç adam artık âşık olmuştur. Werther Lotte ile daha da yakınlaşır ve ona daha çok âşık olur bilmez ki yaklaştıkça yarası daha da derinleşecek. Bu aşk ıstırap ve acı doludur aynı zamanla imkansızlıklarla ve engellerle sarmalanmıştır. Çünkü Lotte nişanlı bir kadındır ve toplumsal kurallar Werther ile Lotte'nin birleşmesine imkân tanımaz. Ama bu durum Werther'in umurunda değildir. Burada karşımıza şöyle bir soru çıkabilir: Nişanlı veya evli bir kadına/erkeğe âşık olmak etik midir?
Belli bir zaman sonra yaşanan olaylar çok farklı bir hal alır. Lotte ile Werther yüzleşir ama bu yüzleşme ikisini de farklı sonlarda felakete sürükler. Goethe kitapta bir süreliğine Lotte'a yer vermez fakat dayanamayıp Lotte'u ne kadar özlediğinden bahseder. Aylar geçer Werther’in aşkı dahada güçlenir, Lotte'un ise kocasına olan sadakati hiç değişmez. Albert ile yaşadığı haksızlık zaten Werther'in canını acıtmıştır. Werther bir mektup yazar Lotte'u bir daha görmeyeceğinden, ona olan aşkından bahseder. Sonu mutlu bitmedi ama ne şekilde bittiğini okuyarak öğrenmenizi isterim.
Tutkuyla birine bağlamak, onu herkesten, her şeyden deli gibi kıskanmak, sevme ve sevilme ihtiyacıyla tutuşurken en sonunda kendi mahvına sebep olmak hayatında kendinden daha çok birini sevmiş herkesin başına gelebilecek, ya da gelmiş bir hadisedir. Hissettiklerini ağırlığına dayanamamak, çaresizlik duygusuyla boğuşurken boğulmak, kalbindeki ağrıyı kendine yeni acılar vererek dindirmeye çalışmak aslı itibariyle çok büyük bir yanılgıdır. Zenginliğin felakete engel olamadığını, mutluluğu satın alamadığını gösteren örnek bir kitap.
Dünya Klasikleri arasında önemli bir yere sahip olan kitaplardan biri olmasının yanında, konusunun özgünlüğü ve tarihsel açıdan insanları bu denli etkilemiş olmasıyla türevlerinden birkaç adım önde olan kitaptır.