Varoluşumuzun Önemli Kavramları

Yazmak, kelimeleri ustaca kullanmak… Cümleleri ipe dizmek… Anlatacaklarını sıraya koymak…
Akışı saf ve duru bir şekilde karşıya aktarmaya çalışırken aynı zamanda da yazı bütünlüğünü korumak… Tıpkı bir yaşam gibi…
Aslında tam olarak yaşamın kendisi; bir yazı öncesi ve bir yazı sonrası…
  Herkesin hayat telaşesi içerisinde bir rutini var.  Yaşamın arasına bir tadımlık yazıyı sığdırabilmek… Günümüzün koşturmacası arasında kahvemizi yudumlarken bir hikayeye bir makaleye; bilimselliğe şahit olmak…
 Yazarlar toplumun kalbini tutarak, bir olay veya olgu da genel çerçevede; büyük resmi gözler önüne serer. Yazmak ve okumak, rutinlerimize nefes aldırıyor. Sevgili okurlar da bu işin bilincinde olup fikirleri ile örtüşecek bir yazarla tanışma telaşında yahut koskoca kitapta sayfalarda kaybolurken kendine ait bir cümleyi bulup çıkarmak… O cümleye tutunarak yeniden doğmak…
  Ne de olsa hepimiz o izlediğimiz filmlerde veya dizilerdeki bilge yaşlı kişiliğe ihtiyaç duymuyor muyuz? Yaşlı, hayat tecrübesi ile yoğrulmuş adamlar… İtiraf ediyorum ki kaybolunmuş bu çağda ben de bu bilge insanlar aradım, etrafımda sevgili okurlar. Fakat o bilgelikte olan bir çevreye sahip olamadım. Çoğu kez kayboldum. Bazen toplumun dayattığı değerler içinde bazen de idealler peşinde… Kim bilir belki de, o bilgelik kendi içimdeydi.
  Her bireyin kırmızıçizgileri var. Bu çizgiler, bizi biz yapıyor ve var ediyor belki de. Hatta genel çerçevede bu çizgilerimize bağlı kalarak ilişkilerimizi var ediyor ve düzenliyoruz. Duygular bu işin neresinde peki? Duygularımızı çizgilerimiz düzeyinde yönetebilir ve dizginleyebiliriz. Bu çizgiler bu sebeple önemli… Çoğu kez yenik düştüğümüz duygular bizi dağıtır. Kendinize “Ne oldu bana ?” derken bulursunuz. Fakat benliğimiz ile çelişen kişilikleri yine kendi benliğimiz ile uzaklaştırırız kendimizden. Kendinizden esnettiğiniz, tolere ettiğiniz çizgiler, size bir ok gibi döner. Önemli olan neyi ne kadar esnettiğiniz… Kendisi ile çatışan o kişilikler kendi benliğini bulamamışken sizi tanımasını beklemeniz ironi olur.
Çizginizi bozan- bozduran kişi veya hiçbir şey size ait değil. Bir davranışınız aslında bunu size farkettirir, duygularınızı dizginlemek ister. Siz işte o davranıştasınız, onu yakalayın. Arkasında durun, büyük olasılıkla da o davranışınız onun şeytanını rahatsız etmiştir. O süreçte karmaşık duygulara saplanıp kalmayın, narsist kişiliğe yem olmayın. İşin özü çizginizi bozmak isteyen kişilikleri elinizin tersi ile itin ki gerçeklik ayağınıza gelsin. Eğriyi ite ite doğruyu bulabiliriz. Elimiz eğrinin tokmağında ısrarla beklerse doğru gelmez bize. Herkes varsın eleştirsin sizi, kötü söylesinler ardınızdan. Ne demiş Kahraman Tazeoğlu “Sen doğru ol, eğri zaten sırıtır.”
  Kendini bulan ve kendinden uzaklaşmayan kaybettiklerinden sonra, kendini kazandığı için müteşekkür kalır Yaradan’a ve sonra da kendine. Mevlana’ ya göre; insanın kendi varlığına dair bilgisi, zorunlu ve evrensel bir insani bir bilgidir. Hangi meslek ve statüde olursa olsun, bu varoluş  bilgisini ihmal eden kişi, insan olmanın asli ödevini yerine getirmiş sayılmaz.
  Toplumda değer yargılarımız, statülerimiz var. Bir anneyi ele alacak olursak evde anne kimliğinde, okulda öğretmen kimliğinde belki de bir dernekte müdür, lider. Tabi birçok kişiliğe- kimliğe dair örnek verebiliriz. Fakat bir kadın olarak anneyi ele almak asli görevimmiş gibi hissettim. Annelik, aslı kavranamamış bir kimlik meselesi oldu günümüzde. Bir kadın sadece doğurarak, kendine bir şey katmadan yanlış bildiği değerlere dayanarak çocuk yetiştirmeye çalışarak bir varolma çabasına giriyorsa vay halimize. Etrafıma baktığımda annelik vasfını anlayamamış birçok kadın küçücük yaşta evlendiriliyor ve o küçücük yaşta kendisi çocukken kucağında bebekle kalıyor. Babaya baktığımızda ise sadece evi geçindirmekle yükümlenmiş bir fügür. Toplum bu şekilde bir varoluş sergilemiş ve sen bu varoluş dışında daha steril bir yapı oluşturmak (aile) istediğinde seni dışsallaştırıyorlar. Çünkü içselleştirilen şey bilinmeyenden gelmiş. Ama okuyan gençler de var. Dişini tırnağına takıp, masanın başına geçip idealleri için zamanından feragat eden… Fakat gelecekten umutsuz değilim. Değişecek bu figürler. Nasıl mı?
  Doğru ilişkiler ile… Yanlış değerler söndürülerek… Kadın her şeye katlanır mantığından ziyade, kadının ve erkeğin bütünsel olarak bir varoluş sergilemesi, karşılıklı anlayış- sevgi ve saygı ile yoğurulmuş ilişkiler ile mümkün. Yoksa aksi şekilde Osmanlı’ ya uygulanan “ Hasta Adam” politikası Osmanlıyı yok etmek, varını yoğunu talan etmek adına bir Rus Çarı tarafından sunulmuş bir politikaydı. Buraya nerden geldik, diyeceksiniz, şöyle ki ben de toplumda; bu şekilde bilinmeyen, yanlış öğretilen değerler ile oluşan aile yapılarını giderek hastalaşan toplumsal yapıya bağlıyorum. Hasta çocuklar, hasta kişilikler ve sonunda sosyallikten, okumaktan uzak hasta ruhlar oluşuyor.
   Bir öğretmen, görüşmelerinde kuşak çatışmasına maruz kalıyor. Anne-genç ilişkisi korunmalı veya baba- çocuk da diyebiliriz. Bu da orta yolu bularak ve ebeveynlerin çocuklarını kendine benzetme çabasına girmeden değerleri yansıtması ve örnek davranışlar sergilemesiyle olur. Tabiki bu noktada çocuk da aynı özveri ile yaklaşmalı. Bu nokta da empati en pırıltılı kavram olsa gerek. Yine işin içine karşılıklı saygı-sevgi, anlayış giriyor. Anlamak ve anlaşılmak… Hasta olan bu toplumda en çok kaybedilmiş iki kavram. Tüm meseleler buradan doğuyor zannımca. 60’ lar ile 80’ ler aynı olamayacağı gibi.. 80’ ler ile 90’ ların da 2000’ liler ile aynı olmasını beklemek ironi olurdu. Aradaki kuşak çatışması, aradaki geçiş iyi sağlanarak sağlıklı ebeveyn- çocuk ilişkisi kurulabilir.
Ebeveyn-çocuk ilişkisi korunmalı, iki tarafta birbirinin alanlarına saygı duymalı, düşüncelerine önem vermeli. Aynı olmak mümkün olmadığı gibi aynı hayatı yaşama ve düşünme çabası da bir fikri dayatma karşılığında da direnme eylemi çıkmaz sokakları var eder. Herkesin geçtiği yollar, aldığı eğitim, çevresi, oluşturduğu kitle, bakış açısı farklı… Bunu anlamak gerek. Farklılıklara saygı herkesin boynunun borcu… Aynı kültürleşme içerisinde bir varoluş sergilesek de aile denen kavram dahi birer olgu… Karşılıklı iki kişinin, farklı aileden gelerek bir bütün oluşturma çabası… “Biz bir aileyiz, varolduk, kapımızı açmanızı bekleriz sevgili büyüklerimiz.” cümlesi ile oluşan gururun timsali… Belki büyük bir meziyet… Dostlarımızdan dahi şu cümleyi duyarız. “Bir köroğlu, bir ayvaz geçinip gidiyorlar.” meselesi işi özetler boyutta aslında. Sınırları belirleyen, ortak fikirlerde karar kılan, fedakarlık işi… Kapının arkasını mahrem olarak gördüğümüz bir aile yapısı…  
Mahrem kavramı önemli. Fakat bu kavrama çok önem verirken mahremliğin kendisini yitiren, kelimeyi sadece dillerde sakız gibi kullanan insanlar-aileler de söz konusu. Mahrem kavramı, bir başkasının alanına duyulan saygıdan gelir ve saygı saygıyı doğurur. Ötesinde de ise aile sevgisini doğurur. Mahrem denilince akla gelen; gizli tutulan sapkınlıklar, çirkinlikler oluyorsa. Hasta bir aile yapısı görmek ve ardında yanlış yetişmiş anlayışlar görmek mümkün. Mahrem de saygı- sevgi, anlayış, hoşgörü olmalı. Mahrem kısmında ise bunu oluşturan kişiliklerin duygularını, saygı- sevgilerini gösterme biçimi yer almalı. Kavram yanlış anlaşılmış, çocuklara yanlış taşınmış. Anneler size sesleniyorum, lafım meclisten dışarı; “bırakın şu erkektir yapar”, “hadi oğlum göster ….” sözlerini. Öğretmeniz gereken daha önemli şeyler var. Mesela erkeğin, kaburga kemiğinden kadının yapılması gibi. Adem’in omzuna yasalanınca Havva’nın huzuru bulabilmesi gibi, anlatmaya değer güzellikler…
  Mahrem kavramına, kendimden bir kesit ekleyeceğim. Kendime sakin, dingin ortamlar bulmak, oralarda oturup yazmak… Bu bir kafe olabilir veya bir yeşillik olabilir. Yaslandığım bir ağaç, tutunduğum bir kitap veya bir deniz kenarı olabilir. Hatta yolculuk yaptığım bir otobüs olabilir. O dinginliği yakaladığım, yazdığım ortamlar benim için önemli. Sonrasında belki bir gözlem sonrası ilham gelmesi ve yazma telaşı… İlham gelecek ortamları oluşturmak; belki de beni, ben yapan en temel ihtiyaçlarımdan biri. Bu konuda anlaşılmamak da benim sınavım veya imtihanım diyebiliriz, artık ne derseniz. Saygı beklerken, saygı duyarken saygısızlıklara, çirkin sözlere maruz kalmak da ne acı bir his. 
  Yazmak; kelimelerin ardı sıra cümleye ve sonrasında paragraflara dönüşmesi… Bütünlük olarak; giriş, gelişme ve sonuçtan oluşan bir süreç veya eylem diyebiliriz. 
YAZAN BİR İNSANA; “YAZMA” demek ise balığa, suda kalmayacaksın, karada yaşayacaksın demek gibi… 
  Yetenekler, ilgiler, değerler önemli kadim dostlarım. Tüm bunlardan sonra anlayış, anlamak ve anlaşılmak… Mesele sadece aile olmak, kadın olmak veya ataerkil bir toplum yapısına sahip olmak değil. Bir öğretmen de bir ağaç gibi kök salabiliyor. Hem de en büyük kök salış bu. Mesele anne olmak, aile olmak da değil.  Öylesine doğurulmuş çocuklar, ailenin de ne demek olduğunu bilmeyen insanlardan yuva olmanın ne demek olduğunu dinlemek bize acı bir tokat gibi geliyor sonra.  Şu an oturup yazdığım bu yerde, şarkıda “ Ne kralın tacı ne de kısa günün kazancı…” diyor. Biz yuva olmayı ve uzun vadede sıcacık bir sığınak, derdini- kederini-sevincini paylaştığın bir yol arkadaşı olarak bildik.
Bir de çekirdek aile dediğimiz bu yapıda; eğitilecek, topluma kazandırılacak güzel fidanların yetiştiği bir çatıdan bahsedersek yuva olmayı, yanlış öğrenmemiş ve yanlış aktarmamış oluruz.  Ev, çatı kelimelerini sembol olarak kullanacak olursak; içerideki iletişim, sevgi-saygı, duygular, statüler-kimlikler, alanlara saygı duyma ve anlama kavramını da içerik olarak görebiliriz. Bunlar doğru şekilde işlenirse bir bütünlük oluşur. Bu içerikleri de doğru kalbe değersek bulabiliriz.
“ En büyük iletişim problemimiz, anlamak için dinlemiyoruz. Cevap vermek için dinliyoruz.” diyor Metin Hara. Bazen de insanlar kendi düşüncelerini dayatmak için konuşurlar ve dinlemiş gibi yaparlar.  Böyle kişiliklerden uzak durmak gerekir.  Yanlışları ite ite doğrulara ulaşabiliriz.  İlber ORTAYLI, bu konuda “Çevrenizi oluşturmak, büyük bir çaba işi, emek ister.” diyor. Bunu anlamak ve farketmek de olgunluk gerektiriyor. O olgunluğu yakalamak da; deneyim, okumak, görmek ve yaşamaktan geçiyor.  Yaşama geç kalmama ümidi ile…
  Bir ağaç olmak ve kök salmak kolay değil. İnsan kendi varlığı ile de ağaç olur ve kök salar. Bunu kişiliği ile ve oluşturduğu kitle ile de yapabilir. Peki nasıl olur, bir ele alalım istiyorum.
  Kimi zaman da yazmak eylemi, yaşadıklarımız ve yaşayamadıklarımız… Ele aldığımız tüm seçimler ve hatta ele almayıp elinin tersiyle itilenlerden doğar. Yani sevgili okurlar, zihin-yapı- düşünceler önemli. Mesele birbirine bakmak değil, el ele tutuşmak hiç değil. Mesele aynı yöne bakmaktır. Farklı yöne bakan birine kendinizi anlatamaz hatta işin sonunda suçlanan olursunuz.  Ufku geniş olmak, ufku geniş çevreye sahip olmak ve bu ortamlarda bulunmak kendi çabamıza bağlı. Farklı düşünce yapısında bulunan bir çevre sizi aşağıya çeker. Dipleri gösterir ve hatta öyle durumlara sürükler ki kendinizi sorgular hale gelirsiniz. Onun doğruları dayatılmıştır. Kendinizi kaybolmuş hissedersiniz.  O sebeple, “Aynı enerjiye- sinerjiye sahip insanlar ve ortamlar oluşturulmalı ve o sinerjiyi korumalı.” diye düşünüyorum.  Yoksa karmaşa sizi unutturur. Narsist kimlikler ile boğuşur, durursunuz. Hayatın sırrı, yaşamak ve yaşamda kendi benliğin ile var olmaktan geçiyor.  Senin benliğin ile çatışmayan, saygı duyan, seni ileriye taşıyacak insanlar bulmak önemli…
 Ömür denen şey, acıyla da karşılaşmak ve aynı zaman da sevinç ile de uçmak kadar yoğun bir denge işi. O dengeyi korumak ise bizim elimizde.  Hayat enerjisi, sevinci kişinin benliğinden, içerisinden geliyorsa tutunur hayatta. Düşürüldüğü yerden tekrar kalkar ve doğrulur. Şükreder her şeye. Şükür imanımızdan gelir ne de olsa. Çünkü sıkıntıya dahi şükretmek; nimeti, bereketi, güzelliği getirir. Aynı zamanda hayra açılan kapılara çağıran bir nimettir.  Sabır ise zamana yayılmış en güzel ilaçtır. 
Yaradan Enfal suresinde “Sabredin, kuşkusuz Allah sabredenler ile beraberdir.” diyor. Sabrım selamate, yolum aydınlığa doğru.  Ömrüm yaradana teslim. Bir elif gibi dimdik. Yunus Emre’ nin sözleriyle kapatmak boynumun borcu;
“Anlaşılmak gibi bir derdimiz vardı.”
Ne zaman ki kendimizi anlatamadığımızı farkettik.
İşte o vakit susmalar, dostumuz oldu.
Ve yine Mevlana der ki;
“Sözü diz de söyle, kulağa inci diye takılsın. Sözü yüze söyle, gıybet olup utandırmasın.”
Güzel söyleyenlerden olmak ve güzel söyleyen dostlar ile aynı ortamlarda bulunmak ümidi ile…
Sevgiyle Kalın…