On Emir

Seyyid Hüseyin Nasr hatırladığım kadarıyla üç semavî dini şu şekilde karşılaştırıyordu. Hıristiyanlık sevgi dini, Yahudilik Hukuk ve kuralların dini, İslam da adalet dinidir. Nasıralı İsa bir yanağına vurulursa diğer yanağını çevir, der. Yahudilikteki temel düsturlardan biri kısasa kısastır. İslam'da ise en yakınlarının aleyhine bile olsa adaletten ayrılma, denilir. Tevrat'ta hukuki birçok konu vardır ve bazı konularda çok sert hükümler verilmiştir.
Kur'an'da beni etkileyen bir pasaj vardır. Hz. Musa, Tur'dan döndükten sonra İsrailoğulları'nın, Samiri'nin yaptığı buzağı şeklindeki bir puta taptığını görür ve öfkelenir. Kızgınlıkla elindeki levhaları atar ve kardeşi Harun'u tartaklar. Öfkesi yatıştıktan sonra da tekrar levhaları alır. Hz. Musa'nın elindeki levhalar belki de on emrin yazılı olduğu levhalardı.
On emir, cumartesi yasağı hariç Kur'an'da da emredilmiş olan ve diğer kültür ve dinlerde de çoğunlukla yer almış evrensel ilkelerdir. Mesela, öldürmeyeceksin, çalmayacaksın en evrensel kurallardır.
Hz. Musa, Kur'an'da ve Hadislerde zikredilen peygamberler arasında kendisinden en çok söz edilen peygamberdir.
Tevrat'ta iki ayrı yerde yer alan (Çıkış 20; Tesniye 5) On Emir şu şekildedir:
1. Ve Allah bütün bu sözleri söyleyip dedi: Seni Mısır diyarından, esirlik evinden çıkaran Allah'ın Yehova benim. Karşımda başka İlahların olmayacaktır.
2. Kendin için oyma put, yukarıda göklerde olanın yahut aşağıda yerde olanın yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapmayacaksın. Onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin; çünkü ben senin Allah'ın Rab benden nefret edenin babasının günahını çocuklarından, üçüncü, dördüncü kuşaktan sorarım. Ama beni seven ve emirlerimi tutan binlerce kuşağa inayet eden kıskanç bir Tanrı'yım.
3. Rabbin ismini boş yere ağza almayacaksın; çünkü Rab kendi ismini boş yere ağza alanı cezasız bırakmayacaktır.
4. Altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın; fakat yedinci gün Allah'ın Rabbe sebttir. Sebt günü; sen ve oğlun ve kızın, kölen ve cariyen ve hayvanların ve kapılarında olan garibin, hiçbir iş yapmayacaksın; çünkü Rab gökleri yeri ve denizi ve onlarda olan bütün şeyleri altı günde yarattı ve yedinci gün de istirahat etti; bunun için Rab sebt gününü mübarek kıldı ve onu takdis etti.
5. Babana ve anana hürmet et, ta ki, Allah'ın Rabbin sana vermekte olduğu toprakta ömrün uzun olsun.
6. Öldürmeyeceksin.
7. Zina etmeyeceksin.
8. Çalmayacaksın.
9. Komşuna karşı yalan şahadet etmeyeceksin.
10. Komşunun evine tamah etmeyeceksin; komşunun karısına yahut kölesine yahut cariyesine yahut öküzüne yahut eşeğine yahut komşunun hiçbir şeyine tamah etmeyeceksin.
Cumartesi yani Sebt yasağı dışındakiler Kur'an'da da emredilmiştir. Mesela En'am Suresi 151-153. ayetlerinde İsra Suresi 23-39. ayetlerinde bu emirler yer almaktadır. İsra Suresindeki ayetlerden konumuzla ilgili olan kısımlar şu şekildedir:
'Rabbin, kendisinden başkasına asla ibadet etmemenizi, anaya-babaya iyi davranmanızı, kesin olarak emretti. Zinaya yaklaşmayın. Çünkü o, son derece çirkin bir iştir ve çok kötü bir yoldur. Allah'ın öldürülmesini haram kıldığı cana kıymayın. Rüştüne erişinceye kadar, yetimin malına ancak en güzel şekilde yaklaşın, verdiğiniz sözü de yerine getirin. Çünkü söz veren, sözünden sorumludur. Allah ile birlikte başka ilah edinme. Sonra kınanmış ve Allah'ın rahmetinden kovulmuş olarak cehenneme atılırsın.'
Kur'an'da birçok defa geçen bir ifade kalıbı vardır: 'musaddikan lima beyne yedeyhi.' Yani 'kendinden öncekileri tasdik eden.' Bütün vahiylerin kaynağı bir olduğu için vahiyler arasında benzerlik olması gayet normaldir. Kur'an'ın ifadesiyle Nuh'a, İbrahim'e, Musa'ya ve İsa'ya  emredilen yasalar Peygamberimize de emredilmiştir. (Şura, 13.)
Tüm Peygamberlere gelen vahiyler zincirini tek parça halinde okuyacak olursak vardığımız sonucu şöyle isimlendirebiliriz: Kutsal Gelenek. Yanlış anlaşılmasın. Her gelenek kutsaldır, demiyorum. Hatta Kur'an'ın zemmettiği şeylerden biridir körü körüne gelenekçilik. Fakat vahiyler ve son vahiy sahih bir gelenek inşa ediyor. On emrin Kur'an'da da olmasını başka nasıl izah edeceğiz?