Perde ve Mana

             Bu haftaki köşe yazımda, MİT Müsteşarımız ve ülkemizin halihazırda önemli mütefekkirlerinden olan yazar İbrahim Kalın tarafından kaleme alınan Perde ve Mana isimli eseri inceledim.
            Eserde, akıl kavramının İslami düşünce sistemi ve batıdaki karşılığına dair mukayeseli bir düşünce yazısı serisi farklı başlıklar açısından işlenerek konu edilmiştir.
            Eser, günümüz dünyasında özellikle batılı yazarın hüküm sürdüğü hissiyatı verilen akıl ve bilime ilişkin görüşlerin, dinimizde çok daha kapsamlı bir şekilde vücut bulması gerektiğini öğütleyen önemli mesajlar ihtiva etmektedir.
            Rasyonellik kavramının batının aydınlanma çağından itibaren asıl manasını kaybettiği ve somut bilimlere yönelerek akılın asıl amacı olan erdem ve hikmete ulaşma çabası olmasından uzaklaşması sebebiyle günümüzdeki pragmatik yaklaşımı tenkit edilmiştir.
            Dinimizde, aklın tek ve basit bir kavram olarak izah edilmeye çalışılması sebebiyle batılı düşünürlerin yaptığı gibi bir ayrıma gerek görülmediği de anlaşılmaktadır. Buradan yola çıkarak düşünüldüğünde dahi İslam felsefesinde aklın en kutsal değerlerden birisi olduğu ifade edilmiş ve hem görünmeyen hem de bilinmeyenlerle sınırlandırılmış insan zihninin doğruya, iyiye ve güzele ulaşmak için ilimle uğraşması gerektiği anlatılmıştır.
            Dolayısıyla, batıdaki rasyonalizm, aydınlanma, akıl kavramları ile İslami düşünürlerin aynı kavramlara bakış açısı arasında ciddi bir anlayış farkının olduğu açıkça gösterilmektedir. Batının aklı tek bir somut yapıya indirgeyerek görünen dünyamızın gözlemi, çıkarımları ve insana faydalı olacak bir organ olarak gördükleri mefhum; dinimizde hem Allah’ın kudretini kavrayabilmemizi, hem onun hikmeti sayesinde diğer yaratılanlar ile uyum içinde yaşamamızı ifade eden bir muhtevaya sahiptir. Bu sebeple, İslam felsefesinde akıl, iyiyi, doğruyu, güzeli, ahlaklıyı, erdemliyi, faydalıyı ve diğer faydalı insani değerlerin farkında olunarak Allah’ın rızasını kazanmak için yapılan eylemlerin kaynağını ifade eder. Batıda ise, faydalı olan ve somut varlıkları işleyen akıl, görünmeyen dünyaya ve insanın mistik yanlarına dair her türlü düşünce ve bilgiyi bu kavramdan mücerret tutmaktadır.
            Görüleceği üzere eser, bu yönden aklın ne denli derin manalara gelebileceğini ve insanlık için bu kavramın net bir şekilde idrak edilmesi halinde, insanlığın 200 yıldır içinde bulunduğu sözde rasyonel ve aydınlanmacı anlayışın gerçek manasıyla teşkil edilebileceğini, insana yakışan şekilde bir düzenin tesis edilebileceğini göstermesi bakımından önemli bir kılavuz niteliğindedir.
            Sonuç olarak eserin, her yaştan insanın fikir ve zikir dünyasını geliştirerek, insanın gerçek hedefini tekrar hatırlaması için okuması gereken önemli kitaplardan birisi olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
              Eserden kalan en akılda kalıcı alıntı olarak “Özgürlük, tüm sınırların ve kuralların kaldırılması değil, aklın erdemle birlikte kullanılmasıdır.” seçilebilir.
       Eserin diğer alıntılarına ve 5 kriter üzerinden gerçekleştirilen detaylı değerlendirmesine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz. Ayrıca 200’den fazla yazıdan oluşan blog sitemi inceleyebilirsiniz. ( https://www.kirmizicantaliavukat.net/post/perde-ve-mana-i-brahi-m-kalin   )
(*) : Köşe Yazımda bahsedilmiş olan hususlara ilişkin kısımlar:
PERDE VE MANA
Yazar: İbrahim Kalın
Yayınevi: İnsan Yayınları
Baskı: 7. Baskı – Şubat 2023
kitaptan esinlenilerek düzenlenmiştir.