Dr.Fazıl Doğan

Milli Mücadele tarihi, yeni bilgi ve belgelerle gün yüzüne çıkmaya devam ediyor. Bir milletin imkânsızı ve olmazı, nasıl başarabildiğini ibretle öğreniyoruz. Aradan yüz yıl geçmesine rağmen, bu tarihin gerçek yüzünü görmek, bize farklı bir keyif veriyor.
            O mücadele tarihinin içinde, kahraman Türk doktorları da var.
            Dr. Fazıl Doğan, onlardan sadece birisi. Onu anlatmak istiyorum.
            1892 yılında Midilli’de doğdu. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladı. Sonra İstanbul’a geldi. Darülfünun Tıp Fakültesine girdi. Okulu bitirdiğinde, 1. Cihan Savaşının sonu gelmiş ve Osmanlı ağır bir mağlubiyet almıştır. Vatan toprakları için paylaşım planları masaya yatırılmıştır.
            Fazıl Doğan fakültede okurken, önemli bir cemiyetin içinde görev almış ve önderlik etmiştir. Türk Ocaklı gençlerin oluşturduğu bu cemiyete, Halide Edip Adıvar başkanlık yapmıştır.
            Mart 1919’da kurulan Köycüler Cemiyetinin amacı, sağlık ve eğitim alanında köylerde hizmet vermektir. Bu idealin önderleri kimlerdir? Dr. Reşit Galip, Dr. Hasan Ferit Cansever, Dr. Mustafa Alp ve Dr. Fazıl Doğan’dır.
            Dr. Galip ve Dr. Cansever, Kütahya’nın Tavşanlı ilçesine; Dr. Doğan ve Dr. Alp Emet ilçesine gider. Bölgede başta sıtma olmak üzere, çeşitli hastalıklarla mücadele ederler. Halkla, köylüyle sıkı temasa girerler.
            15 Mayıs 1919’da, İzmir Yunan tarafından işgal edilince, kendilerini farklı bir görevin içinde bulurlar. Onlar sadece hekim değil, aynı zamanda birer Kuva-yı Milliyecidir. Halkı örgütlemek, yörede bir direnç meydana getirmek amacıyla, zorlu bir mücadeleye girişirler.
            Dr. Fazlı Doğan’ın yörede destansı bir mücadelesi var. Emet halkıyla oluşturduğu birliklerle, Yunan’a karşı verdiği savaşlar var. Kütahya Gediz muharebelerinde Dr. Fazıl Doğan ve arkadaşlarının, kahramanca mücadelesi bugün gün yüzüne çıkmıştır.
            İstiklal Madalyası sahibi Dr. Fazlı Doğan, vatan kurtulduktan sonra Ayvalık ilçesine yerleşmiştir. Burada sağlık hizmetlerinin yanı sıra, zeytin ticareti yapmıştır. 1951 yılında 59 yaşında vefat eden Dr. Doğan’ın, paha biçilmez bir hatırat bıraktığı, yıllar sonra ortaya öğrenilmiştir.
            40’lı yılların sonuna doğru, Celal Bayar kendisinden Milli Mücadele tarihine ait hatıralarını yazmasını istemiş. Bunun üzerine Dr. Doğan, hatıralarını eski yazıyla kaleme almış.
            “Milli Mücadele Hatıralarım” isimli defter, yıllar sonra İBB Atatürk Kütüphanesinden temin edilmiş. Bu defterin, İŞ Bankası Kültür Yayınları tarafından tıpkıbasımı yapılmış, 2020 yılında, ilk baskısı piyasaya çıkarılmış.
            Milli Mücadele tarihine büyük önem veren Emetliler, Emet Cevizdere Araştırma Derneğini kurmuş. Dr. Fazıl Doğan’ın hatıralarının kitap haline gelmesinde, derneğin önemli katkıları olmuş.
            Kitabın 32. sayfasında, Gördes’in durumuyla ilgili bazı bilgiler düşmüş Fazıl Doğan. Şöyle diyor: “Nihayet Yunanlılar Gördes’i boşalttılar, orayı da işgal ettik. Gördes-Demirci havalisi kumandanı olarak, cephemi idare ediyordum. Gördes’te çok Rum vardı. Bunlara can, namus ve mallarının emniyette olduğunu, hiçbir surette ufak bir şikâyetleri bile olmayacağını temin ettim. İnandılar, müsterih oldular….”
            Milli Mücadelenin kırılma noktası, Çerkez Etem isyanıdır. İlginçtir Çerkez’in isyanını tesadüfen öğrenen ve durumu Garp cephesi komutanı İsmet Paşaya bildiren Dr. Fazıl Doğan’dır. Filmlere konu olacak bu gelişmeleri, tüm detayı ile anlatmış. Çerkez Etem’e kardeşi Reşit tarafından Kula’dan yazılmış bir mektup, tesadüfen Emet yöresinde Fazlı Doğan’ın eline geçer.
            Durumu anlayan Dr Fazıl Doğan, bin türlü zorluk içerisinde, telgrafla durumu İsmet Paşaya anlatır. Çerkez Etemle ilgili abartıya hiç gerek yok. Kardeşi Reşit’in kendisine yazdığı mektup aynen şöyledir:
            “Kardeşim! Şimdi Yunanlılarla ahitnameyi imza ettim. Harekete geçeceklerine beni inandırmak için hat boyuna indiler. Hakikaten cephede toplanmak üzere sevkıyata başladıklarını ve ağır toplar geçirdiklerini gözlerimle gördüm. Eğer istersek bizi de takviye edecekler, lakin bu ihtiyacı açıklamadım. Senin fikrin nedir?
            Evelallah biz cephede kâfiyiz. Yalnız isyan hareketine bütün Kuva-yı Milliye’nin iştirakini şart koşmuşlardır. Bu itibarla, hariçte hiç kimseyi yalnız bırakmayın. Beş gün sonra bende iltihak edeceğim. Kulaya telgraf hattının bağlanmasına çalışıyorum. Siz de oradan yardım edin. Baki, selamlar…” (sf: 36)
            5 Eylül etkinliklerinde, Gördes’in Milli Mücadele tarihinden kesitler anlattım. Bizim bir derneğe ya da komiteye ihtiyacımız var. Mücadeleyi derleyip toparlayacak bir yazılıma mecburuz. Kırık dökük bilgilerle bir şey olmuyor.
            Emet bunu başarmış. Biz niye başarmayalım.
            Dr. Fazıl Doğan’ın “Milli Mücadele Hatıralarım” isimli kitabını, bana gönderme nezaketinde bulunan, Emet Cevizdere Araştırma Derneğine teşekkür ediyorum.
            Bu vesileyle Dr. Fazıl Doğan ve diğer kahraman Türk doktorlarını minnet ve rahmetle yad ediyorum..