Türkiye’de gençlerin en büyük çıkmazlarından biri, kariyer planlaması yaparken doğru yönlendirme bulamamaları. Üniversiteye girmekten mezun olduktan sonraki iş arayışına kadar olan süreçte, çoğu genç aslında nereye gideceğini bilemeden yola çıkıyor. "Sevdiğim işi mi yapmalıyım, yoksa daha çok kazandıranı mı seçmeliyim?" sorusu, gençlerin kafasında giderek büyüyen bir ikilem haline geliyor.
Bu noktada eksiklik, gençlerin danışman bulamamasında yatıyor. Ne yazık ki çoğu öğrenci, üniversite boyunca sadece akademik bilgi alıyor; fakat iş dünyasının gerçekleriyle yüzleştiğinde bambaşka bir tabloyla karşılaşıyor. Kariyer danışmanlığı hizmetlerinin sınırlı kalması, gençleri ya deneme-yanılma yöntemine itiyor ya da yanlış yönlendirmelerle potansiyellerini tam kullanamadan yollara sapmalarına neden oluyor.
Oysa ki, doğru bir danışmanlık sistemi gençlerin hayatında çok şeyi değiştirebilir. Kariyer planlaması sadece “hangi mesleği seçmeliyim?” sorusundan ibaret değil; aynı zamanda yeteneklerin farkına varmak, gelişim alanlarını görmek, küresel trendleri takip edebilmek ve doğru zamanda doğru adımları atabilmek demektir.
Bugün dünyada öne çıkan ülkeler, gençlerine güçlü mentorluk ve kariyer danışmanlığı ağları sunuyor. Türkiye’de de üniversite-sanayi iş birliği çerçevesinde bu konuda ciddi bir atılım yapılabilir. Deneyimli profesyonellerin gençlere mentorluk yapması, kariyer merkezlerinin sadece CV düzenlemekle kalmayıp gerçekten yönlendirici olması, hatta dijital platformlar üzerinden erişilebilir danışmanlık hizmetlerinin sunulması büyük fark yaratır.
Gençlerin yanlış yönelimlerini engellemenin yolu, onları yalnız bırakmamaktan geçiyor. Onlara vizyon çizecek, yol gösterecek, ufuk açacak danışmanlar sunarsak, bu ülkenin gençleri potansiyelini gerçeğe dönüştürebilir. Çünkü aslında gençlerimizde eksik olan şey motivasyon ya da yetenek değil; eksik olan, o yeteneği doğru yönlendirecek bir pusula.
Eğer biz o pusulayı sağlayabilirsek, Türkiye sadece iş gücüyle değil, vizyoner gençliğiyle de geleceğin lider ülkelerinden biri olabilir.
Kariyer Planlamasında Danışman Eksikliği ve Gençlerin Yanlışa Yönelimi
Türkiye’de gençlerin meslek seçimi, eğitim yönelimi ve kariyer kurma süreçlerinde danışmanlık desteği bulamamaları ciddi bir sorun. Oysa hem bireysel hem toplumsal kalkınma açısından gençlerin potansiyelini doğru kullanabilmeleri; seçimlerini doğru zemine oturtabilmeleri büyük önem taşıyor.
Sorunun Boyutu ve Resmi Veriler
- OECD’nin Bir Bakışta Eğitim raporuna göre, Türkiye’de 18-24 yaş arası her üç gençten biri ne eğitimde ne de istihdamda yer almıyor; yani bu gençler ne okulda ne de iş dünyasında aktif değiller. Bu durum, kariyer planlamasının yapılamadığı ya da desteklenmediği bir dönemeç olduğunu gösteriyor. Gazete Oksijen
- Ayrıca TÜİK verilerine göre genç nüfusun büyük kısmı —özellikle 18-24 yaş aralığında— “NEET” (Not in Employment, Education or Training) kategorisinde; bu kategorideki bireylerin yönlendirme, bilgi, mentorluk gibi desteklere erişimleri oldukça düşük. Gazete Oksijen+1
- Bir başka analizde, Türkiye’de genç işsizliğin yapısal nedenleri arasında “eğitim-istihdam uyumsuzluğu” net biçimde öne çıkıyor; çoğu genç mezun, iş piyasasının istediği becerilere sahip değil ya da eğitimi iş piyasasında karşılığı düşük bir alana yönlendirilmiş durumda. Medipol Üniversitesi+2Strateji ve Bütçe Başkanlığı+2
- İşgücü piyasası araştırmalarına göre, işverenlerin büyük çoğunluğu “gerekli mesleki beceriye sahip elemanı bulamama” sorununu yaşıyor. Eğitim sisteminden mezun olan gençler ile iş dünyasının beklentileri arasında ciddi bir boşluk var. Strateji ve Bütçe Başkanlığı
- Gençler kendi yeteneklerini, ilgilerini ve iş piyasasının ihtiyaçlarını doğru analiz edemeden seçim yapıyor; bu da meslek değişiklikleri, iş değiştirmeler, iş tatminsizliği gibi sonuçlara yol açıyor.
- Yanlış yönlendirilme, hem birey bazında zaman ve kaynak kaybına; hem de ülke ölçeğinde “nitelikli iş gücü” eksikliğine yol açıyor.
- Danışmanlık / mentorluk desteği olmadan gençler, sadece “popüler meslekler” ya da “çevrenin beklentisi” gibi dış etkenlere göre yönelim gösterebiliyor; bu da hem kişisel tatmini düşüyor hem de iş gücü piyasasında arz-talep dengesizliği oluşuyor.
- Kariyer Danışmanlığı Merkezleri Yaygınlaştırılmalı
Üniversitelerde ve liselerde tam zamanlı kariyer merkezi veya danışmanlık birimleri olmalı. Gençlerin yetenek testi, ilgi alanları, sektörel beklentiler gibi analizlerle yönlendirme alabilecekleri yapıların kurulması önemli. - Mentorluk Programları Kurulmalı
Sanayi profesyonelleri, akademisyenler, tecrübeli çalışanlar gençlerle birebir mentorluk yapmalı. Bu mentorluk hem meslek seçiminde hem de beceri geliştirmede yön gösterir. - Eğitim-İş Dünyası İşbirliği Geliştirilmeli
Okullar ile yerel sanayi arasında bağlar güçlendirilmeli; staj, proje tabanlı öğrenme, iş gölgeleme gibi uygulamalar yaygınlaştırılmalı. Bu sayede gençler okuldayken iş dünyasını tanıma fırsatı bulur. - Bilgiye Erişim Kolaylaştırılmalı
Danışmanlık hizmetleri sadece büyük şehirlerde değil, tüm bölgelerde, hatta dijital platformlar aracılığıyla erişilebilir olmalı. Gençler için rehber kitaplar, online danışmanlık, veya merkezi rehberlik sistemleri kurulabilir. - Kariyer Planlaması Eğitimi Müfredatlara Girmeli
Ortaöğretim ve lise seviyesinde “kariyer planlama”, “öz farkındalık”, “iş dünyası beklentileri” gibi dersler ya da modüller konmalı. Böylece erken yaşlarda gençler doğru yönlendirme bilinciyle hareket eder.
YORUMLAR