Manisa Tarihinden İki Mümtaz Şahsiyet ve Bir Okul

(DR. MEHMET HÜSNÜ BEY, M. CEVDET ÇELEBİ BEY VE MANİSA ŞEMS'ÜL İRFAN MEKTEBİ)
Türk Ocakları Manisa Şubesinin “Cuma Sohbetleri” konuğu, Manisa tarihi üzerine yaptığı araştırma ve incelemelerle tanıdığımız yazar Erkan Akbalık oldu.
Erkan Akbalık, çalışma aşkı ve memlekete hizmet ideallerine sahip, Türklük mefkûresinin yılmaz müdafileri, ilimizde pek fazla tanınmayan iki mümtaz simayı; Dr. Mehmet Hüsnü Bey ile Mehmet Cevdet Çelebi Bey’i anlattı.
Rusya’nın (gününüzde Tataristan) Kazan şehrinde 1855 yılında dünyaya gelen ve aslen Mişel Türklerinden olan Dr. Mehmet Hüsnü Bey, ilk tahsil ve medrese eğitiminin ardından tıp eğitimi için İstanbul’a gelir, mezun olur. Manisa’nın Demirci ilçesi, Menemen ve son olarak Manisa ilinde hekimlik yapmış, topluma eğitim ve sağlık konularında önderlik etmiş, Manisa Bimârhanesinde ve Gurebâ Hastanesinde görevini icra etmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nda Mükellef Tabip Yüzbaşı sıfatıyla Manisa civarında görevlendirilir. Yine doktor olan oğlu Ali Muzaffer Bey (1915) Çanakkale muharebelerinde, diğer oğlu Ahmed Muammer Bey ise (1916) senesinde Galiçya cephesinde görev yapar.
Dr. Mehmet Hüsnü Bey, 1916 yılında, Manisa ve çevresindeki tifüs salgınında vefat eder. Resmî bir törenle Manisa Sultan Hamamı civarındaki Paşa Mezarlığı’na defnedilir.
Dr. Mehmet Hüsnü Bey’in kızı Hüsniye Hanım ile eşi Dr. Fazıl Doğan Bey, Ayvalık Türk Ocaklarını kurarlar, yaptıkları çalışmalarla Türklük idealine hizmet ederler.
Dr. Fazıl Doğan Bey, Türk Ocaklarının nüvesini oluşturan 190 tıbbiyeliden birisidir.
Erkan Akbalık, Manisa’da ilk özel okulu açan (Şems’ül İrfan-1908), Arapça, Farsça ve Fransızca dillerine hakim, yaptığı ilmî çalışmalar dolayısıyla “İzmir Paye-i mücerridi / faziletlû” payesi verilen Müderris Cevdet Çelebi Efendi’yi de anlattı.
Cevdet Çelebi Efendi,zamanın eğitim ve okul standartları ile yabancı ülke ve azınlıkların kendi emellerine hizmet gayesiyle Osmanlı coğrafyasında açtığı 700’e yakın eğitimhane dikkate alındığında,Türk çocuklarının okuduğu, köy ve kasabalardan gelenlere de yatılı olarak hizmet veren Manisa Özel Şems’ül İrfan Mektebini açar. Fakir öğrencilerin ücretsiz okuduğu okulun müfredatında; Kur’an derslerinin yanında, fen ve sosyal bilimleri verilirken, müzik, beden eğitimi ile İngilizce, Fransızca, Arapça, Farsça dilleri öğretilmektedir. Zamanın şartlarında yaşanan olumsuzluklar dolayısıyla okulun eğitim hayatı 11 yıl sonra biter.
Cevdet Çelebi Efendi, çalışkanlığı, ileri görüşlülüğü ve hizmet aşkıyla yaptığı her görevde toplumumuza faydalı olmuş, belediye başkanlığı döneminde Manisa Panayırı adı altında ticari hayatı canlandırmaya çalışmış, İzmir Fuarı’nın fikir babalığını yapmıştır.
İşgal yıllarında Müftü Alim Efendi ile beraber düşman güçlerine karşı büyük mücadele verir.
Cevdet Çelebi 30 Kasım 1939 tarihinde 72 yaşında vefat eder, Manisa Çatal Mezarlığına gömülür.
Sohbet sonunda soruları da cevaplayan Erkan Akbalık’a teşekkür belgesi, şube başkanı Prof. Dr. Zafer Atar tarafından verildi.
* Daha fazla bilgi edinmek isteyen arkadaşlarıma, Erkan Akbalık ve Ahmet İnce’nin konuyla ilgili yazılarını öneririm.
1) https://www.tarihistan.org/.../mehmet-cevdet-celebi/9648/
2) https://www.tarihistan.org/.../manisa-sems-ul-irfan.../9753/
3) https://www.gazetegordes.com/.../ahm.../dr-fazil-dogan/1577/
4) https://www.tarihistan.org/doktor-mehmed-husnu-bey/25221/